گره بانک‌ها بر بخت وام ازدواج/ در ترکیه به جوانان، چهار هزار دلار یارانه ازدواج می‌دهند

مهر دنا _بانک‌ها به خوبی از اوضاع بیکاری جوانان آگاهند؛ به همین خاطر نمی‌گذارند خیلی راحت و بی‌دردسر، بار مالی بر دوش جوانان سنگینی کند. تا آنجا که می‌توانند مانع تراشی می‌کنند و مانع از بدهکار شدن زوج‌های جوان می‌شوند. پیش شرط‌های مختلفی می‌گذارند تا جوانان به راحتی دستشان به وام نرسد. یکی از نمایندگان مجلس گفته بود که پیش شرط بانک‌ها بسیار دشوار است. شهاب نادری افزود: «متاسفانه همه روزه، نامه‌های بسیاری درخصوص تعلل بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات ازدواج به دفا‌تر نمایندگان می‌رسد.» این عضو کمیسیون اقتصادی وعده داده که مجلس با بانک‌های متخلف، برخورد قاطع می‌کند.

بانک ایران و ونزوئلا وام ازدواج می‌دهد

البته دست جوانان در ثبت نام برای وام ازدواج باز است. در سامانه تسهیلات قرض الحسنه ازدواج، زوج‌های جوان می‌توانند یکی از ۳۱ بانک و موسسه را انتخاب کنند. از بانک‌های قدیمی مثل ملی و سپه گرفته تا بانکهایی که اصلا در ایران شعبه ندارند. مثل بانک ایران و ونزوئلا. معلوم نیست اگر زوجین، این بانک را انتخاب کنند باید چه مراحلی را طی کنند.
صف انتظار دریافت وام هم طولانی است. میر محمد صادقی اعلام کرده که هم اکنون ۶۲۴ هزار نفر در صف انتظار دریافت وام هستند. نصف این تعداد در مرحله تکمیل پرونده قرار دارند. نصف دیگر نیز باید منتظر بمانند تا نوبتشان برسد.

ابتدای سال ۹۵، مجلس مصوب کرد که وام ازدواج از سه به ده میلیون افزایش یابد. در ابتدا بانک مرکزی و دولت به شدت با این مصوبه مخالفت کردند. دولت معتقد بود که بانک‌ها منابع قرض الحسنه برای پرداخت وام ازدواج ندارند. میزان اعتبار لازم برای پرداخت این وام، ۱۲هزار میلیارد تومان است. کار‌شناسان مختلفی حرف دولت را قبول نداشتند. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس یکی از این افراد بود. دکتر پورابراهیمی در پاسخ به مخالفت دولت و نظام بانکی گفته بود: «تعریفی که بانک‌ها برای منابع قرض الحسنه اعلام می‌کنند منابع قرض الحسنه پس انداز است… اما مجلس شورای اسلامی به جزء وام‌های قرض الحسنه پس انداز بحث حساب قرض الحسنه جاری و مانده‌های رسوب شده آن را هم مبنا قرارداده است که در عقد اسلامی به این مهم قرض الحسنه جاری گفته می‌شود.»

به عقیده‌پور ابراهیمی، بانک‌ها حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان منابع از محل حساب‌های قرض الحسنه در اختیار دارند. از طرفی ۷۵ تا ۸۰ هزار میلیارد تومان منابع از محل قرض الحسنه جاری و مانده‌های رسوب این حساب‌ها نزد بانک‌ها موجود است. با این حساب بانک‌ها مشکلی برای پرداخت وام ده میلیون تومانی ندارند. حتی می‌توان میزان این وام را نیز افزایش داد.

در ترکیه جوانان با حساب‌های ۵ ساله خانه دار می‌شوند

کاری که کشورهای همسایه در حق زوج‌های جوان می‌کنند. در ترکیه به جوانان، چهار هزار دلار یارانه می‌دهند. در ابتدای ازدواج، جوانان از بازپرداخت وام‌هایی که از نهاد رسمی گرفته‌اند، معاف می‌شوند. دولت به پس انداز مسکن جوانان، ۱۵ درصد می‌افزاید و کمک می‌کند تا با حسابهای ۵ ساله صاحب خانه شوند. در اندونزی ۲۰۰ میلیون نفری هم اوضاع خوبی برای ازدواج جوانان فراهم است. از پرداخت وام ۷۴۰۰ دلاری با سود ۲. ۲ درصد تا وام‌های پنج ساله قرض الحسنه موسسات.

اما حکایت در ایران متفاوت است. جوانان سهم ویژه‌ای از تسهیلات قرض الحسنه بانک‌ها ندارند. به عنوان مثال یکی از بانک‌های دولتی در سال ۹۴، زندگی کارمندانش را به ازدواج جوانان ترجیح داده است. این بانک بیش از ۶۰ درصد اعتبارات قرض الحسنه را به کارمندانش وام داده است. صندوقی مثل صندوق ذخیره فرهنگیان نیز ۸۰۰۰ میلیارد تومان را به چند نفر معدود وام داده. مبلغی که با آن می‌تواند به ۸۰۰ هزار جوان، وام ده میلیون تومانی پرداخت کرد.

مدیر کل اعتبارات بانک مرکزی در تابستان امسال وعده داده بود که ماهانه به ۱۵۰ هزار نفر وام ازدواج داده می‌شود؛ اما در مرداد به ۹۰ هزار نفر، در شهریور به ۱۱۰ هزار نفر وام داده شد. در مهر و آبان نیز تنها به ۸۶ هزار نفر وام تعلق گرفت. این اعداد می‌تواند ارتباط معناداری با سختگیری بانک‌ها داشته باشد. بانک‌هایی که طبق قانون باید با یک ضامن، به زوج‌ها وام دهند؛ اما تاکنون این شرایط محقق نشده است.

چه کنم که در فامیل کارمند نداریم

حمید، جوان ۲۸ ساله شیرازی که یکسال و نیم پیش ازدواج کرده، می‌گوید: «فک و فامیل‌های من همگی کشاورزند. هیچ کدامشان کارمند نیستند. اما بانک عامل من می‌گوید، باید سه ضامن دارای کسر حقوق بیاورم. من چه کنم که در فامیل کارمند نداریم.»

ف عرب‌نژاد، دختر کرمانی است که از سختگیری بانک‌ها به ستوه آمده. وی مشکل حمید را ندارد، اما مشکل دیگری دارد. خانم عرب‌نژاد می‌گوید: «بانک از من دو ضامن خواسته بود. با کلی خواهش و تمنا، دو نفر راضی شدند که ضامن من شوند. اما ضامن‌های من کارمند رسمی نیستند. کارمند قراردادی‌اند. بانک هم یک کلام می‌گوید، کسر حقوق از کارمند رسمی را قبول دارم.»

اداره‌ها نیز در دادن کسر حقوق، خست به خرج می‌دهند. برخی از اداره‌ها حاضر نیستند کسر حقوق را برای هرکسی صادر کنند. یکی از کارمندان بازنشسته مخابرات می‌گوید: «من تصمیم داشتم برای خواهر زاده‌ام ضامن شوم. اما اداره می‌گوید فقط برای اعضای درجه یک خانواده‌ات، کسر حقوق صادر می‌کنیم.»

بهانه تراشی‌های مختلفی در مسیر وام ازدواج وجود دارد. بهرام پارسایی از برخورد مجلس سخن گفته است. نماینده مردم شیراز می‌گوید: «بهانه تراشی بانک‌ها برای عدم پرداخت این تسهیلات با برخوردهای قانونی همراه خواهد شد. تسهیل شرایط ازدواج جوانان با تاخیر در پرداخت تسهیلات ممکن نخواهد بود.» کمالی‌پور دیگر نماینده مجلس معتقد است، در صورت ادامه بهانه تراشی‌ها، وزیر اقتصاد باید برای توضیح به مجلس بیاید. وی می‌گوید: مجلس پیگیر تعلل بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات ازدواج است. به طورحتم ادامه بی‌توجهی به مصوبه مجلس، پای وزیراقتصاد را به مجلس خواهد کشاند.

تابلوی آماری کشور اوضاع خوبی را نشان نمی‌دهد. بیکاری جوانان به ۳۰ درصد رسیده است. بیکاری دختران جوان به ۴۹ درصد. سن ازدواج نیز به حدود ۲۷ سال رسیده. تعداد مجردان قطعی نیز افزایش یافته است. کار‌شناسان اجتماعی هم خبر از افزایش میل به تجرد می‌گویند. در چنین شرایطی، وام ازدواج می‌تواند گره گشای بخت جوانانی باشد که نه کار درست و حسابی دارند، نه اوضاع به سامان مالی. سختگیری‌های اینچنینی می‌تواند آمارهای مرکز آمار را بد‌تر از امروز کند/ فردا نیوز