کاهش بیکاری در کهگیلویه و بویراحمد از رویا تا واقعیت!

مهر دنا/ گروه اقتصادی مهر دنا: طبق اعلام مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در استان کهگیلویه و بویراحمد هفت دهم درصد نسبت به تابستان گذشته کاهش داشته است که با یک بررسی اجمالی به این نتیجه می‌رسیم این آمار رویایی بوده و به واقعیت نزدیک نیست.

مرکز آمار ایران نرخ بیکاری فصل تابستان سال 1401 را معادل هشت و 9 دهم درصد اعلام کرد که این رقم نسبت به فصل تابستان سال گذشته هفت دهم درصد کاهش نشان می‌دهد.

در این گزارش نرخ بیکاری هفت استان از جمله کهگیلویه و بویراحمد که در تابستان سال گذشته دو رقمی بوده با کاهش قابل ملاحظه‌ای تک رقمی اعلام شده که بر اساس این گزارش نرخ بیکاری تابستان 1401 نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش 1.5 درصدی داشته است.

هرچند بر اساس همین گزارش نرخ مشارکت کهگیلویه و بویراحمد نیز با کاهش 0.8 درصد نسبت به سال 1400 از 34.8 درصد به 34 درصد رسیده که خود ناشی از آن است که به مراتب تمایل به کار به هر دلیلی کاهش و به نوعی جمعیت جویای کار کمتر شده که به نوبه خود در کاهش نرخ بیکاری تاثیرقابل ملاحظه‌ای دارد.

اما این آمار تا حدودی عجیب بنظر می‌رسد و با نرخ بیکاری واقعی فاصله زیادی دارد، از آنجا که انتشار آمار غیر قابل باور از یک طرف موجب بی اعتمادی مخاطبان و از طرفی اگر امار حاکی از بهبود وضعیت اقتصادی و پایان مشکلات باشد موجب عدم چاره اندیشی و برنامه ریزی لازم و یا حذف بسته‌های حمایتی دولت بویژه در استان‌های کمتر توسعه یافته می‌شود، با این شرایط جای نگرانی وجود دارد و باید دقت بیشتری صورت گیرد، در همین رابطه شفاف سازی و بیان موارد زیر لازم است.

مطابق روال سال‌های گذشته هر پنچ سال یک‌بار سرشماری نفوس و مسکن در کشور صورت می‌گیرد و یکی از شاخص‌های اصلی این سرشماری جمعیتی محاسبه نرخ بیکاری است.

بدون شک نتایج حاصل از سرشماری به نسبت آمار گیری از طریق نمونه گیری بسیار دقیق تر و قابل استنادتر است. متاسفانه سرشماری سال 1400 یا صورت نگرفته و یا در صورت انجام تاکنون نتایج آن منتشر نشده است و بر همین اساس مبنای محاسبه شاخص‌های آماری فعلی بر مبنای سرشماری سال 1395 صورت می‌گیرد غافل از اینکه در طی این چند سال تغییرات وسیعی چه از نظر عوامل طبیعی، اقتصادی، اجتماعی … صورت گرفته است.

علاوه بر آن اشکالات ناشی از خطاهای انتخاب نمونه آماری و خطاهای سهوی یا عمدی آمارگیر نیز مطرح است، اما مهمتر از آن اشکالات ناشی از تعاریف بیکاری و نحوی محاسبه نرخ بیکاری است که موجب تولید آمارهای غیر واقعی و اختلاف زیاد بین آمارهای تولید شده با واقعیت و باورهای جامعه شده است.

با همین توضیح یکی از انتقادات شناخته شده در مورد نحوه محاسبه نرخ بیکاری، تعریف شاغل و بیکار و تمایز آن است

در ایران فردی شاغل محسوب می‌شود که در هفته یک ساعت کار کرده باشد و فردی بیکار بوده که به صورت فعال دنبال شغل باشد و جمع شاغلان و بیکاران جامعه نیروی کار را تشکیل می‌دهد.

از نظر سازمان جهانی کار (ILO) بیکار کسی است که بالای 15سال سن داشته باشد ولی مشغول تحصیل یا آموزش به منظور کسب مهارت نباشد و حتی برای یک ساعت در هفته جویای کار نبوده و در یک تا سه ماه به‌دنبال یافتن شغل نبوده باشد.

در ایران تا دولت هفتم نگاه واقع‌بینانه ‌تر به تعریف شاغل حقیقی وجود داشت، بطوری که بیکار فرد غیر محصل بالای 16 سالی محسوب می‌شد که در عین جستجوی کار، نتوانسته شغلی داشته باشد که به صورت هفتگی بیش از 16 ساعت (2 روز کاری کامل) در آن مشغول به کار باشد.

ولی در سال 1381 با تغییر و تقلیل آن به تعریف سازمان جهانی کار به یک ساعت در هفته (4 ساعت در ماه) تنزل یافت، به این ترتیب بسیاری از افراد بیکار در زمره شاغلان محسوب و آمار بیکاری کاهش یافت.

به نظر می‌رسد این نحوه محاسبه بیکاری یک تقلید نامناسب است که موجب آمارهای غیر واقعی شده است چرا که شرایط کشور ما متفاوت ( به ویژه شرایط برخی استانها) و نیازمند تعاریف و چارچوبی متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بویژه وضعیت میزان دستمزد یک ساعت کار و تناسب آن با هزینه‌های زندگی است.

به راستی هفته‌ای یک ساعت کار اشتغال است؟ ایا با وضعیت فعلی تورم و میزان دستمزد تعیین شده با هفته‌ای یک ساعت کار می‌توان هزینه‌های زندگی را تامین کرد؟ واقعا کسی که در بنگاه خانوادگی بدون دستمزد کار می‌کند شاغل است؟ دانشجویان و زنان خانه دار که دنبال کار نمی‌گردنند شاغل‌اند یا بیکار؟

بر اساس مقایسه آمارهای منتشر شده مرکز امار ایران با شاغلین بیمه شده مراکز خدمات بیمه‌ای استان افزون‌بر 50 هزار نفر از نیروی کار شاغل استان کهگیلویه و بویراحمد فاقد بیمه هستند.

به‌ راستی تکلیف مشاغل غیر رسمی چه می‌شود ؟ وضعیت زنانی که با سفته گذاری و بدون بیمه با حقوق‌های بسیار پایین در فروشگاه‌ها و مشاغل منشی گری … کار می‌کنند چگونه است؟ آیا صدها هزار خانمی که مشغول بافندگی و صنایع دستی هستند و درامد بسیار اندکی و تولیدات با بهره وری بسیار پایین دارند اما بر اساس فرمول یک ساعت کار در هفته شاغل محسوب می‌شوند واقعا شاغل‌اند؟ مشاغل کشاورزی و فصلیی که جای خود را دارد ….

این مهم است که سرپرست خانوار باید چند ساعت کار ‌کند تا بتواند معاش خانوار را در حد شرافتمندانه تامین کند. با این تعریف از بیکاری که فرد بتواند زندگی خود را تامین کند، سهم کسانی که فاقد اشتغال هستند از آمارها بسیار زیاد خواهد شد اگر معیار مرکز آمار از تعریف جهانی است باید تعریف «کار تمام وقت» و اشتغال متعارف را بپذیرد.

با این اوصاف این سوال مطرح است که در استان کهگیلویه و بویراحمد چه اتفاقی در تابستان سال 1401 افتاد که نرخ بیکاری 1.5 درصد کاهش یافته است ؟ بخش مسکن کما کان راکد است، در بخش کشاورزی همچنان خشکسالی ادامه دارد و در یکسال گذشته هم پروژه ملموس و قابل توجهی راه اندازی نشده و وضعیت پروژه زیربنای و راهسازی نیز چنگی به دل نزده پس عامل این کاهش چیست؟

البته نرخ مشارکت اقتصادی استان کهگیلویه و بویراحمد در تابستان 1401 نسبت به 1400 به میزان 0.8 درصد کاهش داشته است( شاخصی منفی در حوزه اقتصادی که به معنی کاهش تقاضا و مشارکت نیروی کار در فعالیت‌های اقتصادی است).

عدم تمایل به کار که در فرمول محاسبه نرخ بیکاری صورت مساله است و تاثیر زیادی در کاهش نرخ بیکاری داشته است. شاید هم بیکاری موقت ناشی از تعطیلی کسب و کارها به دلیل ویروس کرونا در سال 1400 و بهبود وضعیت در سال 1401 علتی دیگر بر کاهش نرخ بیکاری بوده باشد که هر دو دلیل نیز عاملی بر ایجاد اشتغال و یا توسعه اقتصادی نبوده است.

باز هم تاکید می‌شود تا زمانی که ما نحوه رسیدن به آمارها و ارقام عجیب را روشن نکنیم، ممکن است با انتشار برخی ارقام که قابل باور نیستند نتیجه‌ای معکوس در جامعه مشاهده کنیم.

برخی آمارهای منتشره از سوی دولت گاه مخاطبان را بی‌اعتمادتر می‌کند و لازم است تعاریف از آمارها به‌طور دقیق مشخص شوند و تعاریف حداقلی از شاخص‌های اقتصادی مورد استفاده قرار نگیرند و این آمار را به‌عنوان آمارهای موفقیت دولت‌ها عنوان نکنیم و در زمان انتشار این آمارهای حساس لازم است مرکز آمار جامعه آماری ، نحوی محاسبه و تعاریف را بطور دقیق شفاف سازی کند.

انتهای پیام/