انقلاب بورژوایی انگلیس چگونه شکل گرفت؟

مهر دنا _ در قرن شانزدهم به تدریج ساخت اقتصادی انگلستان دستخوش تحول گردید و طبقه نو ظهور سرمایه داری مدرن در اقتصاد نقش بیش از پیش مهمی به دست آورد. در قرن هفدهم مناسبات اقتصادی مبتنی بر سرمایه مازاد بیش از پیش گسترش یافت و طبقه نوظهور که به لحاظ مذهبی پیوریتن (یکی از شاخه های جریان رفورم مذهبی) بود و با کانون های یهودی مرتبط، خواهان سهم بیشتری از قدرت سیاسی گردید. بدینسان بود که گروه هایی از اشراف و بخش عمده ای از نمایندگان سرمایه داران پارلمان گرد هم آمدند تا قدرت پادشاه را محدود نمایند. بخش اصلی اربابان فئودال از حامیان شاه بودند. بدنه اصلی سرمایه داران با شاه (چارلز اول) مخالفت می کردند و خواهان نفوذ گسترده در حاکمیت بودند. شاه سرمایه داران شهر نشین را ناگزیر می ساخت تا مالیات های سنگینی بپردازند و به او هدایایی گران بها ببخشند. همچنین شاه امتیاز انحصاری تولید و فروش صابون، شراب، ذغال و آهن را در دست داشت و بازرگانان بورژوا از این موضوع ناراحت بودند، زیرا موجب محدود شدن سود آنها می شد. پادشاه به علت کشمکش با سرمایه داران حاضر در پارلمان و مخالفان اعضای پارلمان با سیاست های او، پارلمان را برای مدتی تعطیل کرد.

رفتار نامناسب سرمایه داران با کارگران و مردم فقیر انگلستان موجب شد تا توده مردم از حامیان چارلز اول باشند و جانب او را بگیرند. در سال ۱۶۴۰ به علت بالا گرفتن مشکلات اقتصادی و نیاز شاه به پول برای جنگ با اسکاتلند، از پارلمان دعوت به عمل آورد تا تشکیل جلسه دهد. پارلمان، بازگشایی شد و به مقابله با چارلز اول پرداخت و این موجب شد تا او نظامیان مسلح را برای بازداشت نمایندگان به پارلمان بفرستد. پارلمان دست به مقاومت زد و عده ای از تجار و پیشه وران مسلح به محافظت از نمایندگان پرداختند. در پی این حوادث پارلمان اعلام داشت که حق منصوب کردن وزیران و نظارت با نیروهای زمینی و دریایی و اداره سیاست خارجی و داخلی حکومت با پارلمان است. پادشاه به شمال کشور رفت و هواداران خود را مسلح ساخت.

 در اوت ۱۶۴۲ میلادی جنگ میان پارلمان آغاز شد. شاه اگر چه دستور انحلال پارلمان را صادر کرده بود اما موفق به انجام آن نشد و پارلمان که در سال ۱۶۴۰ بازگشایی شده بود تا ۱۶۵۲ به حمایت خود ادامه داد و به پارلمان طولانی معروف گردید. بورژواهای پارلمان، پیشه وران و خرده مالکان و گروه هایی از روستاییان را مسلح کرده و به جنگ ارتش شاه فرستادند. پارلمان که پایگاه زرسالاران و بازرگانان و سرمایه داران پیوریتن بود خواهان محدود کردن قدرت پادشاه به نفع خود بود. فرماندهی ارتش پارلمان را خرده مالکی به نام اولیور کرامول بر عهده داشت. کرامول یک فراماسونر بود.

سرانجام ارتش شاه در سال ۱۶۴۹ میلادی شکست خورد، چارلز دستگیر و مدتی بعد اعدام شد. نوعی حکومت جمهوری پیوریتن به نام “کامنولث” در انگلستان برقرار شد که کرامول فراماسونر “پروتکتور” و فرمانده آن بود. بدینسان انقلاب سرمایه دار –بورژوایی (انقلاب ۱۶۴۹) به پیروزی رسید. با پیروزی این انقلاب راه برای توسعه سرمایه داری بیش از پیش فراهم شد، یهودیان صاحب سرمایه در راس ساختار قدرت انگستان قرار گرفت و رژیم برآمده از انقلاب در مسیر پیشبرد اهداف منافع سرمایه داران به تعرضات استعماری علیه ایرلند پرداخت اما از این انقلاب به توده محروم انگلستان چیزی نرسید.

تصویر الیور کرامول

در سال ۱۶۵۸ کرامول مرد و مدت کوتاهی پسر او به جای وی در قدرت قرار گرفت در این زمان توده مردم انگلستان که فقیر و تهی دست گشته بودند به مخالفت با اساس جمهوری پیوریتنی پرداختند و بازرگانان و سرمایه داران انگلیس از ترس گسترش اعتراضات مردمی در توافقی با نجبا و زمین داران خاندان استوارت را به سلطنت رساندند تا به سرکوب جنبش فرودستان بپردازد. بدینسان در سال ۱۶۶۰ میلادی سلطنت در انگلستان احیا گردید. به طور کلی جنگ مسلحانه سال های ۱۶۴۲ – ۱۶۴۹ میلادی را مورخان “انقلاب بورژوایی انگلیس” یا اولین انقلاب مدرن سرمایه داری انگلستان در قرن هفدهم نامیده اند.